ఆది పర్వము-చతుర్థాశ్వాసము-౪

దుష్యంతుండు శకుంతలను వివాహంబు సేసికొనఁ గోరుట

ఆ.వె.
ఎట్టి సాధ్వులకును బుట్టిన యిండ్లను, బెద్దకాల మునికి తద్ద తగదు
పతులకడన యునికి సతులకు ధర్మువు, సతుల కేడుగడయుఁ బతుల చూవె.౬౬

ఎటువంటి పతివ్రతలకైనా పుట్టినింటిలో ఎక్కువకాలం ఉండటం తగదు. సతులకు ఉండాల్సిన చోటు వారి వారి భర్తల యింటిలోననే. సతులకు ఏడుగడ కూడా పతులే అవుతారు. ఇవి శకుంతలను భర్త దగ్గరకు పంపేటప్పుడు కణ్వమహర్షి పలికిన పలుకులు.

శకుంతల ముని కన్యకాదు క్షత్రియ కన్య అని వినినంతనే దుష్యంతుండు మదనాతురుం డయి తనయం దక్కోమలి యనురాగం బుపలక్షించి యి ట్లనియె.
ఉ.
ఈ మునిపల్లె నుండు టిది యేల కరం బనురాగ మొప్పఁగా
భామిని నాకు భార్య వయి భాసురలీల న శేషరాజ్యల
క్ష్మీ మహనీయసౌఖ్యముల మేలుగ నందు మనిందితేందుపా
దామలతుంగ హర్మ్యముల హారి హిరణ్మయ కుట్టిమంబులన్.౫౪
అనిందిత ఇందుపాద=దూషింపరాని చంద్రకిరణములవలె
సీ.
బ్రాహ్మంబు దైవంబుఁ బరఁగ నార్షంబుఁ బ్రాజాపత్యమును రాక్షసంబు నాసు
రంబు గాంధర్వంబు రమణఁ బైశాచంబు నను నెనిమిది వివాహములయందుఁ
గడుఁ బ్రసస్తములు సత్క్షత్త్రవంశ్యులకు గాంధర్వ రాక్షసములు ధర్మయుక్తి
నీకును నాకును నెమ్మిఁ బరస్పరప్రేమంబు కాముండు పెంపఁ దొడఁగెఁ.
ఆ.వె.
గాన నెడయుఁ జేయఁగా నేల గాంధర్వ, విధివివాహమగుట వినవె యుక్త
మనిన లజ్జఁ జేసి యవనతవదనయై, యాలలితాంగి యిట్టులనియెఁ బతికి.౫౫

ఉన్న ఎనిమిది రకాలైన వివాహాలలో గాంధర్వము, రాక్షసము అనే రకాలు క్షత్రియులకు ఉత్తమమైనవి అందుచేత మనమిద్దరం గాంధర్వ విధిని వివాహమాడదాం అంటాడామెతో దుష్యంతుడు. దానికామె జవాబుగా
క.
కరుణానిరతులు ధర్మ, స్వరూపు లింతకు మదీయజనకులు సనుదెం
తురు వారు వచ్చి నీ కి, చ్చి రేని పాణిగ్రహణము సేయుము నన్నున్.౫౬
వ.
అనిన దానికి దుష్యంతుం డి ట్లనియె.౫౭
తే.
తనకుమఱితాన చుట్టంబు తాన తనకు, గతియుఁదన్నిచ్చుచోఁ దానకర్తయనఁగ
వనజనేత్ర గాంధర్వ వివాహమతిర,హస్యమును నమంత్రకమునునగుచు నొప్పు.

తనకు మఱి తానే చుట్టమనీ, తనకు తానే గతి యనిన్నీ, తననిచ్చుకొనేటప్పుడు తానే కర్త యని, గాంధర్వ వివాహం అతి రహస్యంగా జరగాల్సి ఉన్న క్రతువనీ, దానికి మంత్రాలతో ప్రమేయం లేదనీ చెపుతాడు.
వ.
అని దుష్యంతుండు గాంధర్వ వివాహస్వరూపంబు సెప్పి శకుంతల నొడంబరచిన నది యి ట్లనియె.౫౬
చ.
నరనుత నీ ప్రసాదమున నా కుదయించిననందనున్ మహీ
గురుతరయౌవరాజ్యమునకున్ దయతో నభిషిక్తుఁ జేయఁగా
వరము ప్రసన్నబుద్ధి ననవద్యముగా దయసేయు నెమ్మితో
నిరుపమదాన య ట్లయిన నీకును నాకును సంగమం బగున్.౫౯
మంచి తెలివితేటలతో వరాన్ని బాగానే అడిగింది శకుంతల.
వ.
అనిన విని శకుంతల కెంతయు సంతోషంబుగా దానికోరిన వరం బిచ్చి గాంధర్వ వివాహంబున నభిమతసుఖంబు లనుభవించి యక్కోమలి వీడ్కొని నిన్నుఁ దోడ్కొని రా నస్మత్ప్రధానవర్గంబుఁ గణ్వమహామునిపాలికిం బుత్తెంచెద నని యూఱడ నొడివి దుష్యంతుండు నిజపురంబునకుం జనియె నిట శకుంతలయుఁ దన చేసినదాని మునివరుం డెఱింగి యలిగెడునో యని వెఱచుచుండె నంత నమ్మహాముని వనంబుననుండి కందమూలఫలంబులుగొని చనుదెంచి లలిత శృంగారభావంబున లజ్జావనత వదనయు నతిభీతచిత్తయునై యున్న కూఁతుం జూచి తన దివ్యజ్ఞానంబున నంత వృత్తాంతంబు నెఱింగి క్షత్త్రియులకు గాంధర్వవివాహంబు విధిచోదితంబ యని సంతసిల్లి శకుంతల కి ట్లనియె.౬౧
తే.
తల్లి నీకులగోత్ర సౌందర్యములకుఁ, దగినపతిఁ గంటి దానికిఁ దగఁగ గర్భ
మయ్యె నీదుగర్భమునవాఁడఖిలభువన, వహన మహనీయుఁడగు చక్రవర్తి సుమ్ము.౬౨
వ.
నీధర్మ చరితంబునకు మెచ్చితి నీవు గోరిన వరం బిచ్చెద వేఁడు మనిన శకుంతలయు నాచిత్తం బెప్పుడు ధర్మువునంద తగిలియుండను నా కుద్భవిల్లెడు పుత్త్రుండు దార్ఘాయురారోగ్యైశ్వర్యబల సమన్వితుండును వంశకర్తయుఁ గావలయు ననిన నమ్మహాముని కరుణించి దానికోరిన వరం బిచ్చి యఛాకాలవిథుల గర్భసంస్కార రక్షణంబులు సేయించి యున్నంత వర్ష త్రయంబు సంపూర్ణం బైన శకుంతలకు భరతుం డుదయించి కణ్వ నిర్వర్తిత జాతకర్మాది క్రియాకలాపుండయి పెరుఁగుచుఁ గరతలాలంకృతచక్రుండును జక్రవర్తి లక్షణ లక్షితుండును సింహ సంహననుండును దీర్ఘ బాహుండును ననంతజవసత్త్వ సంపన్నుండు ను నై పరఁగుచు.౬౩
మూడు సంవత్సరాలు గర్భంలో ఉన్నాడట భరతుడు. బాప్ రే.
మ.
అమితోగ్రాటవి లోనఁ గ్రుమ్మరు వరాహ వ్యాళ శార్దూల ఖ
డ్గ మదేభాదులఁ బట్టి తెచ్చి ఘనుఁ డై కణ్వాశ్రమోపాంతభూ
జములం దోలిన కట్టుచుం బలిమి మై శాకుంతలుం డొప్పె వ
న్యమదేభంబుల నెక్కుచుం దగిలి నానా శైశవ క్రీడలన్.౬౪

ఎక్కువ దుర్గమమైన అడవులలో సంచరించే అడవి పందులను, పాములను, పులులను, ఖడ్గమృగాల్ని, మదించిన ఏనుగుల్ని పట్టి తెచ్చి కణ్వాశ్రమ సమీపంలోని చెట్లకు కట్టివేసి గొప్ప బలంతో శాకుంతలుడు మదించిన ఏనుగులూ వగైరాలనెక్కి ఆడుతూ శైశవ క్రీడలతో అందగించాడట.
వ.
ఇట్లు వనంబులోని సర్వసత్త్వంబులను దన మహాసత్త్వంబునం జేసి దమియించుచున్న యాతనిం జూచి యాశ్చర్యం బంది యందలి మును లెల్ల నాతనికి సర్వ దమనుం డనునామంబుఁ జేసిరి. కణ్వమహా మునియు నక్కుమారు నుదార తేజో రూప విక్రమ గుణంబులకు సంతసిల్లి వాఁ డఖిల భువన యౌవరాజ్యాభిషేకంబునకు సమర్థుండగు(సమయం బరుగు) దెంచె నని విచారించి యొక్కనాఁడు గూఁతున కి ట్లనియె. ౬౫
ఆ.వె.
ఎట్టి సాధ్వులకును బుట్టిన యిండ్లను, బెద్దకాల మునికి తద్ద తగదు
పతులకడన యునికి సతులకు ధర్మువు, సతుల కేడుగడయుఁ బతుల చూవె.౬౬